سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

مهدی ایمانی، رییس بخش تحقیقات منابع طبیعی و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی در گفت و گو با عصراترک اظهار کرد: مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان از سال 83 تا به کنون در زمینه گیاهان دارویی 25 طرح تحقیقاتی را انجام داده است.

ایمانی افزود: بیشتر این طرح های تحقیقاتی انجام شده، طرح های تحقیقاتی ملی و تعدادی نیز سفارش استان بوده اند.

وی عنوان کرد: این 25 طرح تحقیقاتی به منظور شناسایی گیاهان دارویی استان و خواص آنان، تهیه طرح به منظور حفظ و نگهداری از رویشگاه های آنها همچنین برنامه ریزی برای تجاری سازی آنها انجام شدند.

این مسئول در ادامه بیان کرد: خراسان شمالی از 11 اقلیم آب و هوایی 9 اقلیم را دارا است که البته سه اقلیم گرم و خشک، سرد و خشک و معتدل به طور گسترده در استان جریان دارد.

وی افزود: بارندگی در استان از 120 تا 468 میلی متر متفاوت است.

ایمانی تصریح کرد: وجود این 9 اقلیم و میزان بارش ها در استان موجب شده اند که پوشش گیاهان در عرصه طبیعی استان متنوع و متفاوت باشند که مبتنی بر این شرایط، استان خراسان شمالی پایلوت گیاهان دارویی شناخته شده است.

وی اظهار کرد: تا به کنون این مرکز تحقیقاتی با انجام 25 طرح تحقیقاتی انجام شده، توانسته است که 425 گونه گیاه دارویی در عرصه طبیعی استان را شناسایی کند.

رییس بخش تحقیقات منابع طبیعی و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی افزود: البته هنوز شناسایی تمامی گیاهان موجود در عرصه طبیعی استان انجام نشده است.

وی همچنین بیان کرد: با توجه به اینکه شناسایی خواص گیاهان دارویی کشور بر عهده موسسه تحقیقاتی جنگل ها و منابع طبیعی کشور است، این موسسه تا به کنون ماده موثره 595 گونه گیاه دارویی کشور را استخراج کرده که 75 گونه از آنها متعلق به گیاهان دارویی خراسان شمالی است.

ایمانی گفت: از 425 گونه گیاهی شناسایی شده در استان، تعدادی زیادی از آنها گیاه آندمیک ( گیاه انحصاری) استان هستند و در سایر نقاط کشور رویش کمتری دارند که از آن جمله می توان به گیاه دارویی باریجه اشاره کرد.

وی خاطرنشان کرد: از 425 گونه گیاه دارویی شناسایی شده، مشاهده شد که تعدادی از آنها مورد بهره برداری قرار گرفته و بسیاری از آنها هنوز مورد استفاده طب سنتی و طب مدرن قرار نگرفته اند.

این مسئول بیان کرد: در این مطالعات به این نتیجه رسیدیم که از 425 گونه شناسایی شده حدود 45 گونه گیاه دارویی استان به علت برداشت های بی رویه و نادرست توسط مردم در معرض خطر انقراض قرار گرفته و رویشگاه های آنها به شدت کاهش یافته اند.

وی خاطر نشان کرد: گیاه دارویی باریجه از جمله گیاهان دارویی با اهمیت استان است که در خطر انقراض قرار گرفته بود.

ایمانی افزود: با مطالعات انجام شده، اداره کل منابع طبیعی استان برای حفظ، نگهداری و بهره برداری درست از این گیاه دارویی در استان طرح تهیه کرد و توانست این گونه گیاه دارویی استان را از خطر انقراض نجات دهد.

وی یادآور شد: گیاهان صعلب، کاکوتی کوهی، آنغوزه و چند گونه گون هنوز در خطر انقراض قرار دارند.

رییس بخش تحقیقات منابع طبیعی و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی در ادامه عنوان کرد: اخیرا اداره کل منابع طبیعی استان تهیه نقشه پراکنش گیاهان دارویی استان را به این مرکز تحقیقاتی درخواست داده است تا بر اساس این نقشه بتواند برای حفاظت، بهره برداری از گیاهان دارویی استان و رویشگاه های آنها برنامه تعریف کند.

وی در بخش دیگری از سخن خود اظهار کرد: گیاهان دارویی، ذخیره گاه های ژنتیکی در عرصه طبیعی هستند که باید حفظ شوند و نباید از طبیعت برداشت شوند.

ایمانی گفت: ابتدا گیاهان دارویی و رویشگاه های آنها باید شناسایی و شناخته شوند، سپس مبتنی بر کشف خواص آنها نسبت به اهلی کردن این گیاهان، اصلاح ژنی بر روی آنها و بازکاشت آنها اقدام شود.

وی در ادامه با تاکید بر اینکه رویکرد نسبت به گیاهان دارویی پس از اهلی کردن، اصلاح ژنی و بازکاشت آنها باید انجام تجاری سازی این گیاهان دارویی باشد، خاطر نشان کرد: جهان با مطالعاتی که طی سالیان انجام داده به این نتیجه رسیده است که داروها باید با منشاء گیاهان دارویی تهیه و تولید شوند نه با منشاء ماده اولیه مواد شیمایی و معدنی.

ایمانی بیان کرد: در حال حاضر برخی از کشورها از جمله مجارستان به اهلی کردن و بازکاشت گیاهان دارویی، برخی از کشورها از جمله آلمان به تولید دارو از گیاهان دارویی و برخی از کشورها نیزبه تجاری سازی این گیاهان دارویی قدم گذاشته اند.

وی تصریح کرد: ایران کشوری است که می تواند قابلیت سه ظرفیت اهلی کردن، بازکاشت گیاهان دارویی همچنین تولید دارو از منشاء گیاهان دارویی و تجاری سازی آن را داشته باشد که باید برای آن برنامه تعریف شود.

رییس بخش تحقیقات منابع طبیعی و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی افزود: در این زمینه باید منابع آبی و خاکی مستعد تولید گیاهان دارویی در کشور شناسایی و برای کشت آنها باید اولویت ها نیز مشخص شوند.

ایمانی در خاتمه به کلکسیون زنده گیاهان دارویی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان نیز اشاره کرد و گفت: این کلکسیون زنده در این مرکز تحقیقاتی با هدف آموزش عملی برای بهره برداران، کارشناسان، صاحبان مشاغل مرتبط، دانش آموزان، دانشجویان و کارجویان ایجاد شده است تا آنان از نزدیک شاهد نحوه کاشت و فرآوری گیاهان دارویی شناخته شده باشند و این گیاهان را به طور زنده بشناسند.